Szukając źródeł.
Na wzmiankę na temat dragonów Zygmunta Fredry natrafiamy w zestawieniu wojsk powiatowych w książce traktującej o tej tematyce pt "WOJSKA POWIATOWE SAMORZADÓW MAŁOPOLSKI I RUSI CZERWONEJ w latach 1572-1717" autorstwa Dariusza Kupisza. Na stronie 398 znajdujemy taką oto informację:
Kierujemy się więc do zródła które po rozwinieciu skrótu nosi nazwę "Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczpospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we lwowie" tom XXI strona 182 gdzie znajdujemy wzmiankę o dragonach Z.Fredry.
"...te siemdziesiąt i pięć koni po kozacku zabrać nie możemy, a widząc u W. IMci p. Zygmunta z Pleszowic Fredra kasztelana sanockiego starosty krośnińskiego o gotowych dobrze ćwiczonych jezdej dragoniej ludziach uprosiliśmy IMć p. kasztelana sanockiego, aby na miejsce siedmdziesiąt koni po kozacku sto dragoniej swojej ziemi naszej wygodził i jako najspieszniej do boku Imci p. hetmana pode Lwów wyprawił. 3. A ponieważ IMć p. kasztelan sanocki in gremio koła naszego te sto draginiej izdy ludzi dobrze ćwiczonych i z porządnym rynsztunkiem die prima..."
Mamy tu informacje, iż w sytuacji, kiedy niemożliwy był zaciąg 75 koni "po kozacku" zastąpili ich dragoni pana Fredry. Dalej można doczytać, iż oczywiście odbylo się to za odpowiednią sumę pieniędzy lecz to nie należy do interesującego nas tematu. Dość istotna jest natomiast informacja, iż byli oni "dobrze ćwiczeni" oraz "z porządnym rynsztunkiem". Świadczyć to może o tym, iż byli po pierwsze formowani z odpowiednnią pieczołowitością, a i człowiek, który nadzorował ową formację, znał się na musztrze i przykładał do niej odpowiednią wagę.
Na pojawiające się pytanie kto mógł organizować interesujacą nas formację odpowiada nam poniekąd pan Winner w artykule pt. "ANDRZEJ MAKSYMILIAN FREDRO JAKO PROJEKTODAWCA REFORM WOJSKOWYCH" znajdujemy tu bardzo ciekawy fragment:
Który jednak potrzebuje odnosnika 11
Tak więc mamy tu informacje o oddziałach pieszych organizowanych przez Maksymiliana Fredro dla swojego krewniaka Z.Fredro. Istotną rzeczą jest zwrócenie uwagi, iż dragonia bardzo często pojawia się jako konna piechota. Konstanty Górski zamieszcza dragonię w swojej książce o piechocie uzasadniając to w taki oto sposób:
W takiej samej książce możemy znaleźć dowody na to, iż w XVII wieku również klasyfikowano ich jako piechota, a nie jazda:
Prawdopodobnie więc Maksymilian Fredro organizował tak zwykłe regimenty piesze jak i dragonię.
Reasumując:z powyższych informacji możemy wywnioskować, iż najprawdopodobniej prywatni dragoni fredry byli najprawdopodobniej formowani według myśli Andrzeja Maksymiliana Fredry. Jest to bardzo ważna informacja, bowiem ten człowiek miał dość interesujący punkt widzenia na wojska autoramentu cudzoziemskiego. Najlepiej charakteryzować je może jedno z jego przysłów:
Na tej podstawie możemy domniemywać, iż oddziały tworzone przez A.Fredre były przystosowane w jak największym stopniu do polskich warunków terenowych, tradycji i kultury. Świadczą o tym również dwa kolejne fragmenty, które zamieszczę, a pochodzą one z A.M.Fredro "O porządku wojennym i o pospolitem ruszeniu małem"
oraz
Z obu przytoczonych fragmętów wynika, iż A.M.Fredro o wiele wyżej cenił strój polski niż cudzoziemski.
aut. Tomek Wojtkowski
